Tại sao nhà có chống sét vẫn bị sét đánh ? vậy cần xem xét 4 lý do sao đây
Sét là một hiện tượng tự nhiên mạnh mẽ, mang theo năng lượng khổng lồ và có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho con người, tài sản. Để bảo vệ các công trình, hệ thống chống sét đã được thiết kế và lắp đặt rộng rãi. Tuy nhiên, nhiều người vẫn thắc mắc: Tại sao nhà có chống sét vẫn bị sét đánh? Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá nguyên nhân, cách hoạt động của hệ thống chống sét, và những biện pháp để tăng cường hiệu quả bảo vệ.
1. Hệ thống chống sét hoạt động như thế nào?
Trước khi đi sâu vào lý do tại sao nhà có chống sét vẫn bị sét đánh, chúng ta cần hiểu rõ cách hoạt động của hệ thống chống sét. Một hệ thống chống sét tiêu chuẩn bao gồm ba thành phần chính:
- Kim thu sét: Được lắp đặt ở vị trí cao nhất của công trình, kim thu sét có nhiệm vụ thu hút và dẫn dòng điện sét xuống đất.
- Dây dẫn sét: Đây là các dây cáp kim loại kết nối kim thu sét với hệ thống tiếp địa, đảm bảo dòng điện sét được dẫn truyền an toàn.
- Hệ thống tiếp địa: Bao gồm các cột tiếp địa hoặc tấm tiếp địa chôn dưới đất, giúp phân tán dòng điện sét vào lòng đất mà không gây nguy hiểm.
Hệ thống này được thiết kế để bảo vệ công trình bằng cách cung cấp một con đường an toàn cho dòng điện sét, tránh hiện tượng phóng điện ngẫu nhiên gây cháy nổ hoặc hư hỏng thiết bị.
2.Tại sao nhà có chống sét vẫn bị sét đánh?
Mặc dù hệ thống chống sét được thiết kế để bảo vệ, vẫn có những trường hợp công trình bị ảnh hưởng bởi sét. Dưới đây là những nguyên nhân chính:
2.1 Hệ thống chống sét không đạt chuẩn hoặc lắp đặt sai kỹ thuật
Một trong những lý do phổ biến nhất là hệ thống chống sét không được thiết kế hoặc lắp đặt đúng cách. Các vấn đề thường gặp bao gồm:
- Kim thu sét không đủ cao: Nếu kim thu sét không được đặt ở vị trí cao nhất hoặc không đủ khả năng bao phủ toàn bộ công trình hoặc không che phủ đủ toàn bộ mái nhà, Vị trí lắp đặt kim không phải là điểm cao nhất, không bao phủ được toàn bộ các cấu trúc nhô cao như ống khói, bồn nước, ăng-ten. Bán kính bảo vệ của kim không được tính toán chính xác để che phủ hết các góc cạnh của mái nhà. Điều này tạo ra những “điểm mù” mà sét có thể đánh vào.
- Dây dẫn sét chất lượng kém: Sử dụng dây dẫn có tiết diện quá nhỏ, không đủ khả năng chịu được dòng điện cực lớn của sét (yêu cầu tối thiểu 50mm² đối với cáp đồng). Đường dây đi quá nhiều khúc cua gắt, không được đi theo đường ngắn nhất và thẳng nhất có thể. Các mối nối không được hàn hóa nhiệt hoặc dùng kẹp chuyên dụng, dễ bị lỏng lẻo, oxy hóa theo thời gian hoặc không dẫn điện hiệu quả.
- Hệ thống tiếp địa không đủ tiêu chuẩn: Nếu điện trở tiếp địa quá cao, dòng điện sét không được phân tán hiệu quả, dẫn đến nguy cơ phóng điện ngược hoặc gây hư hỏng thiết bị điện trong nhà.
Để đảm bảo hiệu quả, hệ thống chống sét cần được thiết kế bởi các kỹ sư chuyên môn và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế như IEC 62305 hoặc tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 9385:2012.
2.2 Sét đánh gián tiếp
Không phải mọi trường hợp “bị sét đánh” đều là do sét đánh trực tiếp vào công trình. Sét có thể đánh vào các khu vực lân cận, như cây cối, đường dây điện, hoặc các công trình khác gần nhà, dẫn đến hiện tượng cảm ứng điện từ hoặc dòng điện lan truyền, hưng năng lượng điện từ của nó cảm ứng và lan truyền theo các đường dây này vào bên trong nhà. Những tác động này có thể gây ra:
- Hư hỏng thiết bị điện tử: Các thiết bị như tivi, máy tính, hoặc modem có thể bị hỏng do dòng điện đột biến (surge) từ sét lan truyền qua hệ thống dây điện.
- Cháy nổ: Nếu dòng điện sét lan truyền qua các đường dây không được bảo vệ, nó có thể gây chập điện hoặc cháy nổ.
Để giảm thiểu rủi ro này, cần lắp đặt thiết bị chống sét lan truyền (SPD – Surge Protective Device) trên hệ thống điện để bảo vệ các thiết bị nhạy cảm.
2.3 Sức mạnh của sét vượt quá khả năng chịu đựng của hệ thống
Sét là một hiện tượng tự nhiên với cường độ dòng điện có thể lên tới hàng trăm kiloampere. Trong một số trường hợp hiếm gặp, năng lượng của sét vượt quá khả năng xử lý của hệ thống chống sét, đặc biệt nếu hệ thống đã cũ hoặc không được bảo trì thường xuyên. Các yếu tố như:
- Sét đánh liên tiếp: Một cơn bão có thể tạo ra nhiều tia sét liên tiếp, gây quá tải cho hệ thống.
- Cường độ sét quá lớn: Một số tia sét có cường độ cực cao, vượt xa khả năng thiết kế của hệ thống chống sét thông thường.
2.4 Thiếu bảo trì định kỳ
Hệ thống chống sét cần được kiểm tra và bảo trì định kỳ để đảm bảo hoạt động hiệu quả. Các vấn đề như:
- Ăn mòn kim loại: Các thành phần như kim thu sét, dây dẫn, hoặc cột tiếp địa có thể bị ăn mòn do thời tiết, làm giảm hiệu suất.
- Kết nối lỏng lẻo: Các mối nối không chắc chắn có thể làm gián đoạn dòng điện sét.
- Hệ thống tiếp địa xuống cấp: Đất tại khu vực tiếp địa có thể thay đổi đặc tính do thời gian hoặc điều kiện môi trường, làm tăng điện trở tiếp địa.
Việc kiểm tra định kỳ (thường là 12 tháng/lần) và sửa chữa kịp thời sẽ giúp hệ thống chống sét duy trì hiệu quả bảo vệ.
3. Các Dạng Rủi Ro Sét Đánh Kể Cả Khi Có Hệ Thống Chống Sét
Để hiểu rõ hơn về các mối nguy, chúng ta cần phân biệt các kiểu tác động của sét:
- Sét đánh trực tiếp: Tia sét đánh thẳng vào công trình. Nếu hệ thống chống sét tốt, nó sẽ được dẫn xuống đất an toàn. Nếu hệ thống lỗi, nó sẽ gây phá hủy.
- Sét đánh tạt ngang (Side Flash): Khi sét đánh vào hệ thống chống sét, nếu dây dẫn đặt quá gần các vật kim loại khác (khung cửa sổ, đường ống nước, kết cấu thép), dòng điện có thể phóng từ dây dẫn sang các vật này.
- Điện áp tiếp xúc (Touch Potential): Xảy ra khi một người chạm vào một vật bị dòng sét đi qua (ví dụ như cột đỡ kim thu sét, dây dẫn) trong khi hệ thống tiếp địa không tốt.
- Điện áp bước (Step Potential): Khi sét được dẫn xuống đất, điện áp tại mặt đất gần điểm tiếp địa là cao nhất và giảm dần khi ra xa. Nếu một người bước chân trong khu vực này, sự chênh lệch điện áp giữa hai chân sẽ tạo ra một dòng điện chạy qua cơ thể, có thể gây tử vong.
- Sét lan truyền (Indirect Strike): Như đã phân tích, là dòng điện cảm ứng lan theo đường dây điện, viễn thông vào công trình.
4. Làm Thế Nào Để Bảo Vệ Ngôi Nhà Một Cách Toàn Diện?
- Lựa chọn hệ thống chống sét chất lượng cao: Hãy chọn các thiết bị từ các nhà cung cấp uy tín, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế.
- Lắp đặt bởi chuyên gia: Thuê các đơn vị chuyên nghiệp để thiết kế và lắp đặt hệ thống chống sét, đảm bảo tuân thủ các quy định kỹ thuật.
- Bảo trì định kỳ: Kiểm tra hệ thống chống sét ít nhất mỗi năm một lần, đặc biệt trước mùa mưa bão.
- Sử dụng thiết bị chống sét lan truyền: Lắp đặt SPD trên bảng điện chính và các thiết bị điện tử nhạy cảm để bảo vệ trước dòng điện đột biến.
- Cải thiện hệ thống tiếp địa: Đảm bảo hệ thống tiếp địa có điện trở thấp (thường dưới 10 ohm) và được kiểm tra thường xuyên.
- Sử dụng cáp thoát sét chống nhiễu chuyên dụng : với điện áp > 500kV giúp chống nhiễu khi có sét đánh xuống đất.
- Tránh các yếu tố nguy cơ: Không trồng cây cao gần nhà, tránh lắp đặt anten hoặc các cấu trúc kim loại nhô cao ngoài vùng bảo vệ của hệ thống chống sét.
5. Một số lưu ý quan trọng khi gặp bão sét
Ngoài việc dựa vào hệ thống chống sét, bạn cũng cần thực hiện các biện pháp an toàn trong mùa mưa bão:
- Không đứng gần cửa sổ hoặc cửa ra vào khi có bão sét.
- Tắt nguồn các thiết bị điện tử không cần thiết để tránh hư hỏng do dòng điện đột biến.
- Tránh chạm vào các vật kim loại như đường ống nước, khung cửa kim loại, vì chúng có thể dẫn điện sét.
- Không sử dụng điện thoại cố định khi có sét, vì dây điện thoại có thể truyền dòng điện sét.
👉 Đừng để “chống sét nửa mùa” khiến bạn trả giá!
Bạn cần tư vấn lắp hệ thống chống sét toàn diện cho nhà ở, công trình, nhà xưởng?
Hãy liên hệ với đội ngũ kỹ thuật của Cty DMP để được khảo sát và lên giải pháp phù hợp, an toàn và tiết kiệm nhất.
